سرمایه گذاری خارجی در ایران
سرمایه گذاری خارجی از مهمترین موضوعات در تجارت بین الملل است و در ایران نیز برای ترغیب سرمایه گذاران خارجی، مشوق ها، حمایت ها و امتیازاتی در نظر گرفته شده است. در این ارتباط “قانون حمایت و تشویق سرمایه گذاری خارجی” (فیپا) مصوب سال ۱۳۸۱ و آیین نامه اجرایی آن که مشوق های متنوعی برای سرمایه گذاری خارجی در نظر گرفته است که از جمله آن میتوان به رفتار مشابه و برابر بین سرمایه گذاران خارجی و سرمایه گذاران داخلی اشاره کرد. در پرتوی فیپا هیچ تبعیضی نسبت به سرمایه گذاران خارجی وجود ندارد و کلیه تسهیلات، مزایا و معافیتها بطور یکسان به سرمایه گذاران خارجی و داخلی تعلق خواهد گرفت.
تعریف سرمایه گذاری خارجی
در هر حال رفتار کامله الوداد نیز برای سرمایه گذارانی که دولت ایران اقدام به عقد یک قرارداد دو جانبه سرمایه گذاری با دولت متبوعه آنان نموده است نیز قابل اعمال است که رفتار مطلوبتری را نسبت به رفتار یکسان برای آنان فراهم می سازد. همچنین، در ارتباط با دیگر جنبه های سرمایه گذاری در ایران ار قبیل مالکیت اموال، استخدام و اقامت تسهیلات ویژه ای برای سرمایه گذاران در نظر گرفته شده است.
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی و همچنین اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی با سرمایه منشاء خارجی می توانند از حمایت ها و مشوق های فیپا بهره مند شوند، البته این بهره مندی مستلزم اخذ مجوز سرمایه گذاری از مراجع ذیصلاح می باشد.
از نظر مقررات فیپا تفاوتی میان سرمایه گذاری جدید و سرمایه گذاری در یک واحد اقتصادی از پیش موجود وجود ندارد و کلیه سرمایه گذاران خارجی می توانند در هر زمان مبادرت به سرمایه گذاری در یک طرح جدید و یا بنگاه اقتصادی موجود نمایند. این سرمایه گذاری ممکن است به صورت مستقیم، در کلیه حوزه های مجاز برای بخش خصوصی ایرانی، و یا غیر مستقیم، به شکل ترتیبات قراردادی از قبیل مشارکت مدنی، بیع متقابل(Buy Back)، ساخت، بهره برداری و واگذاری(BOT) و غیره انجام شوند.
قوانین سرمایه گذاری خارجی
از جمله مزایا و تسهیلاتی که در پرتوی قانون فیپا برای سرمایه گذاری خارجی در ایران مقرر شده است می توان به موارد زیر اشاره نمود:
تضمین پرداخت غرامت در صورت ملی شدن و سلب مالکیت سرمایه؛
انتقال آزادانه اصل سرمایه و منافع ناشی از سرمایه گذاری به خارج از ایران بصورت ارز و یا کالا؛
امکان سرمایه گذاری خارجی بصورت صد در صد در طرح های سرمایه گذاری؛
امکان ارجاع اختلافات ناشی از سرمایه گذاری به مراجع حل اختلاف بین المللی؛
ارائه روادید اقامت سه ساله در ایران برای سرمایه گذاران خارجی، مدیران، کارشناسان و بستگان درجه یک آنها و با قابلیت تمدید.
سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران
سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران( Organization for investment Economic and Technical Assistance Of Iran ) به موجب قانون تنها نهاد رسمی تشویق سرمایه گذاری خارجی در ایران می باشد که در چارچوب فیپا به تسهیل ورود سرمایه، تامین حمایت قانونی و امنیت کامل برای سرمایه گذاری های خارجی می پردازد. اداره کل سرمایه گذاری های خارجی در سازمان، مسئول دریافت کلیه تقاضاهای پذیرش سرمایه گذاری، صدور مجوز سرمایه گذاری، هدایت امور، حفاظت از حقوق سرمایه گذاران در طرحهای مصوب و همچنین ارائه خدمات مختلف به سرمایه گذاران از جمله ارائه کمک، انجام هماهنگی و تسهیل کلیه امور مربوط به سرمایه گذاری آنان، حتی پس از صدور مجوز سرمایه گذاری خارجی می باشد. بعلاوه، به عنوان دستگاه متولی سرمایه گذاری خارجی، سازمان مسئول رسیدگی به کلیه امور مربوط به نقل و انتقالات سرمایه گذاری های خارجی، مدیریت و انجام مذاکرات مربوط به موافقتنامه های دو و چند جانبه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری با دیگردولت ها و سازمانهای بین المللی است.
علاوه بر موارد فوق، سازمان سرمایه گذاری خدمات زیر را نیز به سرمایه گذاران ارائه می کند:
اطلاع رسانی در خصوص کلیه قوانین و مقررات ناظر و مربوط به سرمایه گذاری خارجی؛ معرفی فرصت های سرمایه گذاری خارجی در ایران به سرمایه گذاران بالقوه؛
هماهنگی و انجام استعلامات لازم با سازمان های مختلف در مورد پیشنهادات سرمایه گذاری؛
پیدا کردن شرکاء و طرفهای مناسب اعم از داخلی و خارجی؛
انجام امور جاری و تلاش در جهت حل و فصل اختلافات سرمایه گذاران؛
برنامه ریزی و تدارک لازم برای انجام ملاقات ها و برگزاری جلسات با سازمانهای مختلف
یکی دیگر از سازمانهایی که برای جلب سرمایه گذاری خارجی اقدامات زیادی انجام داده است سازمان بورس تهران(Tehran Stock Exchange) است. این سازمان در چند سال گذشته اقدامات اصلاحاتی بسیاری را انجام داده است تا بتواند آن را با رویه و رویکردهای بین المللی مطابقت دهد تا بتواند نیازهای متنوع سرمایه گذاران را تأمین نماید. سازمان بورس تهران برای پیشرفت در جهت آزادسازی و بین المللی شدن فعالیت میکند. این سازمان با اقداماتی، مانند لیست معاملات آتی تک سهام(SSF)، کم کردن محدودیت ها در سرمایه گذاری خارجی، ساده تر کردن مراحل ثبت نام خارجی و تنظیم سیستم ها و مکانیسم های مختلف بازرگانی به گونه ای که مطابقت آنها با استانداردهای بین المللی حاصل شود در این مسیر تلاش کرده است.
قوانین و مقررات سرمایه گذاری خارجی
پس از نزدیک به چهل و هشت سال، قانون جدید سرمایه گذاری های خارجی در ایران تحت عنوان “قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی” در سال ۱۳۸۱ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد. این قانون جایگزین”قانون راجع به جلب و حمایت از سرمایه های خارجی” شد که مصوب سال ۱۳۳۴ بود. قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی نسبت به قانون سابق، چارچوب قانونی و محیط عملیاتی را برای سرمایه گذاران خارجی در ایران توسعه داده است.
مجوز سرمایه گذاری خارجی
صدور مجوز سرمایه گذاری کوتاه و ساده است که با درخواست رسمی سرمایه گذار خارجی به سازمان سرمایه گذاری و کمک های فنی و اقتصادی ایران آغاز می گردد، پس از آن درخواست سرمایه گذار خارجی ظرف ۱۵روز کاری توسط سازمان در هیأت سرمایه گذاری خارجی مطرح و در صورت برخورداری از شرایط قانونی مجوز فیپا صادر خواهد گردید.
مدارک و مراحل لازم برای صدور مجوز سرمایه گذاری خارجی
تقاضانامه
مجوز تأسیس / توافق اولیه / توافق مقدماتی با سازمان در مربوطه ایران
نامه رسمی سرمایه گذار خارجی برای ارسال به سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران
پیشینه سرمایه گذاران خارجی شامل تاریخچه مختصری از شرکت ، سال تأسیس، حوزه و محدوده فعالیت، یا (در صورت سرمایه گذار خارجی یک شخص حقیقی است) فتوکپی گذرنامه و رزومه کاری
لیستی از ماشین آلات، تجهیزات و قطعاتی که ممکن است به عنوان بخشی از سرمایة سرمایه گذاران خارجی به کشور وارد شود (در صورت وجود)
در صورتی که بخشی از سهم سرمایه گذار خارجی در قالب دانش فنی باشد، پیش نویس قرارداد توضیح می دهد که شرایط انتقال فناوری چگونه است.